بررسی برخی عوامل اکولوژیکی مؤثر بر پراکنش گونه‌های مختلف بادام در استان ایلام

در این بررسی ابتدا محدوده رویشگاه‌های بادام استان ایلام بر روی نقشه‌های 1:50000 ترسیم شد. سپس عوامل اکولوژیکی و خصوصیات گونه‌های بادام در آن‌ها مورد مطالعه قرار گرفت. ابتدا بر مبنای عوامل اکولوژیکی: ارتفاع از سطح دریا، جهت‌های جغرافیایی و خصوصات زمین‌شناختی، محدوده پراکنش بادام به 37 واحد اکولوژیکی مختلف تقسیم و مرز آن‌ها در نقشه تفکیک شد. جهت بررسی دقیق ویژگی‌های کمی و کیفی گونه‌های بادام در هر یک از واحدهای اکولوژیکی، کلیه خصوصیات رویشگاهی مورد بررسی و آماربرداری قرار گرفت. برای نمونه‌برداری از روش استراتیفیکاسیون استفاده شد. در مجموع، 126 قطعه‌نمونه اصلی و 252 قطعه‌نمونه فرعی به ابعاد 300*300 متر به‌صورت تصادفی و در جهت شمالی، جنوبی پیاده شد. در هر یک از واحدهای اکولوژیکی حداقل یک پلات اصلی برای ثبت کلیه مشخصات منطقه از نظر اقلیم، توپوگرافی، خاک، زمین‌شناسی، پوشش گیاهی همراه و ویژگی‌های کمی و کیفی کلیه پایه‌های داخل آن از قبیل ارتفاع، قطر تاج و غیره و حداقل دو پلات فرعی برای ثبت تعداد پایه (تراکم) و زادآوری هر یک از گونه‌ها پیاده شد. در بررسی‌های به‌عمل آمده، چهار گونه و دو زیرگونه از جنس بادام در استان ایلام شناسایی و مشخص گردید. هدف مطالعه بررسی اثر برخی عوامل اکولوژیکی بر پراکنش و خصوصیات گونه‌های بادام بدون درنظر گرفتن سایر گونه‌های درختی و درختچه‌ای می‌باشد. گونه‌های بادام مورد شناسایی به‌صورت عرصه‌های زیر قابل مشاهده هستند: 1-عرصه تنگرس، 2- عرصه بادام کوهی، 3- عرصه ارجن، 4- عرصه مشترک تنگرس و بادام کوهی، 5- عرصه مشترک ارجن و تنگرس، 6- عرصه مشترک ارجن و بادام کوهی و 7- عرصه مشترک تنگرس و بادام کوهی و ارجن. گونه‌های بادام سطحی معادل 118802 هکتار معادل 6 درصد از سطح استان را می‌پوشانند. از نتایج این بررسی معلوم شد که گونه تنگرس (A. lycioides)  و بادام کوهی (A. scoparia) در چهار اقلیم: خشک معتدل، نیمه‌خشک معتدل، نیمه‌خشک سرد و نیمه‌مرطوب سرد و گونه ارجن (A. orientalis)  در دو اقلیم نیمه‌مرطوب سرد و ارتفاعات فوقانی حضور دارند. محدوده ارتفاعی گونه‌های بادام کوهی، تنگرس و ارجن به‌ترتیب از 400 تا 1700، 600- 1900 و 1300 تا 2500 متر از سطح دریا در استان متغیر می‌باشد.